پوهنیار محمد عظیم ((وردک))
فضای مجازی و اینترنت در دنیای امروز ما به گونهای نفوذ کرده است که نمیتوان زندگی بدون آن را تصور کرد، اما همین فضا آسیبهای متعددی را با خود به دنبال داشته است که یکی از اصلیترین آنها تغییر سبک زندگی و شکستن مرز باورها و ارزشهایی همچون حجاب و حیا در میان بانوان و دختران جوان ماست.. امروزه میتوان مدعی شد فضای مجازی و اینترنت در سطحی گسترده با فضای رئال رقابت دارد؛ با این تفاوت که این دنیای مبهم، اما جذاب، روز به روز گستردهتر میشود، اما دنیای پیرامون ما برای رشد و گسترش، الاقل زمان بیشتری نیاز دارد. همین گستردگی فضای مجازی اما سبب شده است تا در کنار تمامی کاربردها و ویژگیهای منحصر بهفردی که این شبکه را هر روز گسترش میدهد، شاهد بروز روزافزون چالشهای متعددی نیز باشیم؛ چالشهایی که نه فقط در جامعهای ارزشی همچون ایران، بلکه حتی در جوامع اروپایی و آمریکا نیز نگرانیهایی را در پی داشته است. یکی از این نگرانیها اثرگذاری اینترنت، به ویژه فضاهایی نظیر شبکه های اجتماعی و اتاقهای گفتو گو بر رفتار و روابط اجتماعی افراد جامعه و از بین بردن قبح و حدود روابط زن و مرد است. اگر شما هم به شبکه هایی نظیر فیسبوک،اینستاگرام و تلگرام سری زده باشید، به عمق این نگرانی پی میبرید.
اينترنت، فضای مجازی، جرم، جوانان:
فضای مجازی : فضای مجازی یا فضای سایبر شامل مجموعه ای از ارتباطات درونی انسانها از طریق رایانه و وسایل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی است. این واژه نخستین بار توسط ویلیام گیبسوندر داستان علمی تخیلی((نیورومانسر)) در سال ۱۹۸۴به کار برده شد و در سال ۱۹۹۰ واژه دنیای مجازی یا فضای مجازی کاربرد بیشتری پیدا کرده و به کلیه فضاهای سه بعدی اطالق میشود. بر خالف فضای واقعی،در فضای سایبر نیاز به جابجایی های فیزیکی نیست و کلیه اعمال فقط از طریق فشردن کلیدها یا موس صورت می گیرد
انواع آسیب های فضای مجازی بر نوجوانان وجوانان : گسترش ارتباطات نامتعارف بین نوجوانان وجوانان: در سالهای اخیر،متجاوزان جنسی کودکان وحتی افرادی که بیش از این کودکان را موضوع فعالیت های خود قرار نمی دادند به خود اجازه داده اند تا با ایجاد بازارهای دوستی و باشگاههای اینترنتی واتاق های گفتگو،به فعالیت هایشان جلوه ی فن آوری شده بدهند. اغلب متجاوزان با تشبه خود به یک مرد یا زن جوان وحتی یک کودک،سعی در جلب بزه دیدگان کم سن وسال میکنند،تا از این راه به مبادله اسرار وی با یک شخص مجازی اقدام کنند. کودکان هم به طور معمولی همیشه والدین وشاید دوستانشان را از این دوست مجازی )سایبری ( مطلع نمی کنند.دشمنی در اینترنت، اجازه می دهد که کودک یک دوست خیالی را برای خودش تصور کند که میتواند با اودر امنیت کامل یک تئاتر بازی کند ویا حتی این بازی به دیدار مخفیانه با دوست مجازی بیانجامد. عملی این چنین جنایت با ر به وسیله ی فضای مجازی )سایبر (ممکن نیست یک قرار داد به ظاهر تجاری باشد در این مورد فقط بهره برداری جنسی تجاری )در معنی مضیق آن ( مطرح نیست بلکه،سخن از حیله وفریب هایی است که، در اختیار جانیان قرار می گیرد تا کودکان را بازیچه مطامع پر خطرشان قراردهند.
شکستن مرز فضای حقیقی و مجازی: این مسئله برای کاربران نوجوان و جوان اهمیت بیشتری مییابد؛ چرا که در این سنین، هنوز هویت افراد به طور کامل شکل نگرفته است و حضور در داالنهای مجازی اینترنت، از اتاقهای گفتو گو گرفته تا شبکههای اجتماعی، به آنان امکان آن را میدهد تا برای خودشان هویتی متفاوت از دنیای حقیقی پیرامون خود خلق کنند و همین امر منجر به رشد خیالبافی و دور شدن از پذیرش شرایط حقیقی زندگی میشود. در این حالت، جوان مرز بین فضای رئال و فضای مجازی را گم میکند و همان طور که از محیط پیرامونش تأثیر میپذیرد، از فضای مجازی نیز متأثر میشود. اهمیت این موضوع در اینجاست که همین هویت مجازی به افراد اجازه میدهد تا خود را هر گونه که دوست دارند معرفی کنند و از آنجایی که هیچ کس نمیتواند پی به هویت حقیقی آنها ببرد، پس افراد در محیط اینترنت خود را مُجاز به شکستن خطوط قرمز فضای حقیقی میدانند و همین هنجارشکنیها از سوی برخی از افراد پیشرو، مسیر را برای دیگرانی که حتی در فضای مجازی مالحظات ارزشها و هنجارهای اجتماعی را دارند باز میکند و به نوعی سبب عادیسازی رفتارهای خالف اصول و قواعد اجتماعی محیط حقیقی میشود.
اعتیاد به اینترنت : یکی از آسیب های اینترنت، اعتیاد به آن است به طوری که از میان ۴۷میلیون استفاده کننده از اینترنت در آمریکا ۲تا ۵ میلیون دچار اعتیاد اینترنتی شده اند و با معضالت زیادی گریبان گیر هستند لفظ اعتیاد بیشتر تداعی گر اعتیادهای سنتی همچون اعتیاد به الکل، تریاک، نیکوتین و… است اما اعتیاد از طریق اینترنت، وجه جدیدی از اعتیادهاست. گسترش رایانه ها ی شخصی و افزایش اتصال به اینترنت در خانه و محل کار منجر به ظهور معظلی به نام اعتیاد اینترنتی شده است، به طوری که در پی استفاده روز افزون کاربران از اینترنت وزندگی در فضای مجازی به مدت طوالنی،نوعی وابستگی کاذب به آن پیدا کرده که رهایی از آن امری دشوار است. به هر حال با رشد فراگیر اینترنت در زندگی بشری که همه نوع نیاز کاربر )اعم از نیازهای اجتماعی ،عاطفی، معرفتی، جنسی و..( را تامین میکند،یک نوع وابستگی بیش از اندازه به اینترنت برای کاربر ایجاد میکند که منجر به جدایی زندگی واقعی از دنیای مجازی میگردد.
بحران هویت و اختلال شخصیت : اینترنت یک صحنه اجتماعی است که فرد را در موقعیت های متنوع نقش ها وسبک ها ی زندگی قرار می دهد واز آن تاثیر می پذیرند۰در این میان خانواده بهعنوان اولین نهاد اجتماعی که نوع تربیت فرزند و نگرش ها و ارزشهادر آن شکل می گیرند چنانچه نقش کنترلی وتربیتی خودرا به خوبی ایفا نکند سالمت افراد تضمین نخواهد شد. تعارض ارزشها تغییرات تکنولوژیکی ارزشها و هنجارها ی اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار داده است. یکی از چالش های فرا روی فرهنگ برخورد با این پدیده است. چون اساسا ورود اینترنت همراه با ارزش های غربی ،چالش های غربی،چالش های جدیدی را در کشور های دیگر به وجود آورده است. از آنجایی که برخی عناصر موجود در این پدیده مغایر با فرهنگ خودی )ارزشهای اسلامی – ایرانی( است، پس می توان گفت اینترنت می تواند آسیب های زیادی را به همراه داشته باشد. مثال ورود اینترنت در حوزه خانواده موجب تغییر نظام ارزشی در خانواده ها میشود. در یک مطالعه تجربی نشان داده شده که استفاده جوانان از اینترنت موجب کاهش ارزش های خانواده شده است
نتیجه گیری
در این تحقیق سعی در شناختن عوامل جرم زای اجتماعی علی الخصوص در مبحث پیشگیری از جهت حمایت از کودکان و نوجوانان شده که از شیوه های تایید شده علمی می باشد در قالب بستر اجرایی مشخص انجام میشود چه بسا امروزه با گسترش روز افزون تکنولوژی وگسترگی فضای مجازی گرایش جوانان ونوجوانان به آن امری عادی تلقی میشود ودر مرحله اول نیازبه آسیب شناسی عوامل خطر امری ضروری است وکاستن از آن نیز حائز اهمیت است،زیرا می توان گفت به این طریق با اجرای برنامه های پیشگیرانه می توان از بروز مشکلات احتمالی جلو گیری کرد.
منابع:
۱- بررسی وضعیت مجرمیت جوانان، سازمان ملی جوانان، ناشر: اهل قلم ۱۳۸۲
۲- روانشناسی نوجوانان و جوانان شامل: ویژگی های زیستی، شخصیتی، تحصیلی، شغلی، جنسی، جرم اعتیاد، سیداحمد
۳- احمدی ناشر: صغیر – مهر، ۱۳۹۳
۴- فضای مجازی و جوانان، علل منشادی، انتشارات گلها، ۱۳۸۵
